Successen en lessen van 18 Regeneratieve Landbouwbedrijven
Volledig onderzoeksrapportSuccessen en lessen van 18 Regeneratieve Landbouwbedrijven
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Ga naar de inhoud
Onderzoeksinstituut: Wageningen UR, Het Groene Brein
Locatie: Diverse locaties in Nederland
Periode: van 2018 tot 2022
Gefinancierd door: BO Akkb, TKI Agri&Food, TiFN, Rabo, Cosun, FrslCam
Status onderzoek: Afgerond
Bodemsoort: Alle bodemsoorten
Betrouwbaarheidsscore:
Regeneratieve Landbouw (RL) is een vorm van landbouw die een positieve bijdrage levert aan natuur, milieu, klimaat, voedselzekerheid en sociale omstandigheden. Van 2018 tot 2022 zijn 18 praktijkbedrijven gevolgd die al met RL-praktijken aan de slag waren. De 11 meest toegepaste RL-maatregelen waren 1. Niet kerende grondbewerking 2. Gebruik van groenbemesters 3. Gebruik van compost/bokashi 4. Geen kunstmest 5. Geen chemische gewasbescherming 6. Permanent grasland 7. Kruidenrijk grasland 8. Robuuste veerassen 9. Ruime rotatie 10. Akkerranden en 11. Overblijvende gewassen. De opgedane ervaringen en lessen worden in een vervolgproject toegepast.
Conclusies
- De successen van een aantal bedrijven die al in belangrijke mate regeneratief waren en prima scoorden qua inkomen en werkplezier laten zien dat het in de praktijk mogelijk is.
- De groep RL-boeren zijn zelf tot het inzicht gekomen dat het anders moest en kunnen een voorbeeld zijn voor gangbare boeren.
- Bij een omschakeling naar RL heeft de boer baat bij toegang tot de juiste ondersteuning en adviseurs óf baat bij door het bestaande netwerk mee te nemen.
- De stap van gangbaar naar volledig regeneratief is groot, vraagt om andere kennis (bij boeren en adviseurs), andere vaardigheden, brengt onzekerheid en risico’s met zich mee.
- Ook investeringen zijn nodig bij een overstap, vraagt om andere kennis bij banken en (mogelijk) andere beoordelingscriteria.
- Hogere productprijzen en/of aanvullende verdiensten zijn gewenst en waarschijnlijk vaak noodzakelijk.
Samenvatting
De Nederlandse landbouwsector staat voor een aantal doelstellingen verwoord in onder andere het ‘Grondstoffenakkoord’. De consequentie is de noodzaak om tot een nieuw, circulair en regeneratief landbouwsysteem te komen. Regeneratieve landbouw hierin gedefinieerd als landbouw waarbij er een neutrale of positieve balans tussen benutting van en teruggave aan het ecosysteem is (bodem, water, biodiversiteit) ten behoeve van productie van voedsel en biomassa.
Lees meer
Doel project
Successen en lessen van regeneratieve landbouw (uit de praktijk van voorbeeldpraktijkcases) analyseren en deze ‘Praktijkspoor’ rapporteren.
Werkwijze
Met een praktijkgroep van 18 pionier RL-boeren (die in meer of mindere mate regeneratief zijn) ideeën en ervaringen uitwisselen, samen ontdekken wat regeneratief is, wat (economisch) goed werkt, meten en zichtbaar maken van de effecten van regeneratieve landbouw in de praktijk.
Deze opgedane ervaringen en lessen zullen worden gebruikt voor de toekomstige transitie van gangbaar naar regeneratief en voor verdere opschaling (vervolgproject is gestart in 2023).
Resultaten/ervaringen
- De gemiddelde score van de 18 RL-bedrijven op 14 regeneratieve thema’s of ecosysteemdiensten was 3,7 (schaal 1-5, sector gemiddelde is 3 en 4 is beter dan het sectorgemiddelde).
- Natuurlijke regulering van plagen en ziekten scoorden op drie boerderijen een 5 (voldoet aan de eis voor RL) en op 11 boerderijen een 4.
- Productie van voedsel, voedingsstoffen en grondstoffen scoorden laag, gemiddeld een 2,6 (kanttekening; voor veel akkerbouwbedrijven waren geen opbrengstgegevens beschikbaar en één was bloembolteler).
- De vijf meest toegepaste sociaal-economische praktijken bij de RL-boeren waren 1. Korte keten 2. Biologisch gecertificeerd 3. Eigen verwerking 4. Energieproductie en 5. Gemeenschapslandbouw (diverse vormen).
- Meerdere toegepaste RL-maatregelen specifiek voor de akkerbouw waren: 50% rustgewas, overblijvende gewassen, strokenteelt en mengteelt.
- Andere toegepaste agronomische RL-maatregelen waren: teelt vlinderboemigen, gebruik van gewasresten, vaste mest, natuurelementen, natuurbeheer, high-tech precisielandbouw, vaste rijpaden, bodeminoculatie, gemengd bedrijfssysteem (zoals voedselbos, agroforestry), lokale/regionale samenwerking tussen sectoren en hightech circulair gemengd bedrijf.
- Overige toegepaste sociaal-economische maatregelen waren: extra vergoeding voor betere duurzaamheidsprestaties, biologisch dynamisch gecertificeerd, eigen merk, verwaarding van ecosysteemdiensten, zorglandbouw, proefbedrijf en onderwijs.
Aanvullende informatie
Follow up project transitie van gangbaar naar regeneratief en voor verdere opschaling.
Regeneratieve Landbouw (Re-Ge-NL) | Overzicht lopende projecten | Nationaal Groeifonds Re-Ge-NL ontwikkelt samen met Nederlandse boeren een toekomstbestendige landbouwsector waarbij landbouw samengaat met bodemverbetering, herstel van bodemleven en natuur. Daarnaast biedt het ook een goed verdienmodel voor boeren.
Basisset van eisen (wetenschappelijk onderbouwde doelen en randvoorwaarden voor een regeneratief landbouwsysteem) beschreven in: Set-of-requirements-version-January-2021.pdf (regenerativefarming.nl), Groot-Koerkamp-et-al-Required-Outcomes-RA-AgEng2021-4-8-July-2021.pdf (regenerativefarming.nl)
Ontwikkeling van KPI’s (Kritische Prestatie Indicatoren): Biodiversiteitsmonitor Factsheet Akkerbouw_13-10-2021.indd (bo-akkerbouw.nl)
Boek Regeneratieve landbouw – Bijdeoorsprong Auteur: Dietmar Näser.
Impactscore
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.
Gezondheid bodem
Door regeneratieve maatregelen zal de bodemgezondheid verbeteren.
Gebruik chemische middelen
Een regeneratievelandbouw-maatregel is geen gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen die niet zijn toegestaan in de biologische landbouw.
Gebruik kunstmest
Een regeneratieve landbouw maatregel is geen gebruik van kunstmesttypen die niet zijn toegestaan in de biologische landbouw.
Uitstoot ammoniak
Met regeneratieve landbouw gaat de ammoniakemissie per hectare naar beneden.
Gewasopbrengst
De productiviteit scoorde over de 18 RL-boeren gemiddeld relatief laag (kanttekening; van veel akkerbouwbedrijven waren geen opbrengstgegevens beschikbaar en één was bloembolteler).
Betrouwbaarheidsscore:
Het onderzoek is meerjarig uitgevoerd met herhalingen. De resultaten bevatten geen statistische onderbouwing. Het is daarmee betrouwbaar.
