Bodemleven scoort hoger in het biologisch systeem, opbrengst is lager
Volledig onderzoeksrapportBodemleven scoort hoger in het biologisch systeem, opbrengst is lager
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Ga naar de inhoud
Onderzoeksinstituut: Wageningen UR
Locatie: Proefboerderij Vredepeel
Periode: van 2006 tot 2020
Gefinancierd door: TKI Agri&Food, BO Akkerbouw, div. organisaties
Status onderzoek: Afgerond
Bodemsoort: Zand
Betrouwbaarheidsscore:
Twee teeltsystemen (gangbaar en biologisch) zijn 15 jaar onderzocht op het effect van negen bodemmaatregelen op bodemgezondheid en bodemweerbaarheid in vergelijking met zwarte braak. De eerste schade voor plantparasitaire aaltjes lijkt in het bio-systeem pas bij een hogere dichtheid te ontstaan dan in het geïntegreerde (gangbare) systeem (hogere schadedrempel). Ook de nutriënten-levering en bodemweerbaarheid scoorden significant hoger in het bio-systeem. De opbrengsten bleven echter iets achter door Phytophthora in aardappel (2017), mechanisch wieden in erwt (2018), Pseudomonas in het prei-uitgangsmateriaal (2019) en minder beschikbare nutriënten in zomergerst (2020).
Conclusies
- Toepassing van de bodemmaatregelen leverden meerjarig hogere gewasopbrengsten op bij de geïntegreerde (gangbare) en biologische systemen in vergelijking met braak (bij gangbaar significant hoger). Aandacht voor de bodem loont!
- Biofumigatie (inwerken van glucosinolaat-houdende gewassen) bleek niet effectief voor de beheersing van aaltjes en bodemschimmels. De besmetting met het wortellesieaaltje nam toe en de gewasopbrengst nam licht af.
- Anaerobe grondontsmetting (ASD) en chitine onderdrukten naast aaltjes ook de schimmels Verticillium dahliae en Rhizoctonia solani. ASD bestreed ook diverse wortelonkruiden.
- De vier bodemmaatregelen (ASD, chitine, Tagetes patula en gecombineerd) onderdrukten plantparasitaire aaltjes langjarig, vaak sterker en langduriger dan de chemische grondontsmetting.
- De juiste, bij de aaltjesbesmetting passende groenbemesters leverden bij beide systemen opbrengstverbeteringen (10 tot 15%). Bij een foute keuze vermeerderden plantparasitaire aaltjes tot schadelijke dichtheden.
- De gecombineerde bodemmaatregel ASD, haarmeel en compost verhoogde bodemweerbaarheid, nutriëntenopname, plantgezondheid en de diversiteit van het bodemleven.
Samenvatting
Op het proefbedrijf in Vredepeel wordt sinds 2006 de langjarige effecten van bodemmaatregelen (organische stoftoepassingen, teelt van groenbemesters, bestrijdingsmaatregelen) in geïntegreerde (gangbare) en biologische teeltsystemen onderzocht op 1) de bestrijding van schadelijke bodempathogenen 2) verhoging van het bodemleven en de bodemweerbaarheid en 3) gewasopbrengsten en -kwaliteit.
Lees meer
Doel onderzoek
Het ontwikkelen van praktisch toepasbare maatregelen om de bodemkwaliteit duurzaam te verbeteren in geïntegreerde (gangbare) en biologische teeltsystemen op zand.
Proefopzet
- 2 teeltsystemen, biologisch volgens SKAL-richtlijnen en gangbaar (geïntegreerd) volgens regio Zuidoost-Nederland op dekzandgronden.
- In 2006, 2009 en 2018 zijn negen bodemmaatregelen toegepast in vergelijking met braak. Drie bodemmaatregelen zijn in 2018 gewijzigd.
- Drie bodemmaatregelen toegepast in 2006 en 2009 welke zijn gewijzigd in 2018: 4. Biofumigatie met Sarepta mosterd, 7. Fysische grondontsmetting met Cultivit en 10. Combinatie Tagetes, chitine en compost.
- Bodemmaatregelen in 2018: 1. Zwarte braak, 2. Teelt gras en klaver, 3. Teelt Tagetes patula, Teelt groenbemestersmix, 5. Compost, 6. Chitine, 7. Haarmeel, 8. ASD, 9A. Grondontsmetting chemisch Monam (vanaf 2023 niet meer beschikbaar) en 9B. biologisch grondontsmetting, 10. combinatie van ASD, haarmeel en compost.
- De biologische grondontsmetting is uitgevoerd met zaadmeel van mosterzaad Brassica juncea ras Caliente. De inhoudsstof is verwant aan de werkzame stof van het chemische grondontsmettingsmiddel Monam.
- Teelten: aardappel in 2017, erwt in 2018, prei in 2019, zomergerst in 2020.
- Metingen: bodemvruchtbaarheid, plantparasitaire aaltjes en gewasopbrengst.
Resultaten
- ASD, de teelt van groenbemestersmengsels en organische stofaanvoer verhoogden de activiteit van het bodemleven met hogere gewasopbrengsten.
- Het hoogste positieve effect op opbrengst (circa 20% hoger) was bij zomergerst in het biologische systeem, door alle negen bodemmaatregelen in vergelijking met braak (2020).
- De groenbemestersmix vermeerderden in 2019 het wortellesieaaltje (Pratylenchus penetrans), 138 aaltjes in vergelijking met 18 aaltjes bij braak per 100 milliliter grond. De mix bestond uit Bladrammenas, Alexandrijnse en Perzische klaver, Boekweit, Facelia, Italiaans raaigras, Japanse haver, Merg- en Winterbladkool, Serradella, Vlas, Winterkoolzaad, Winterwikke, Zonnebloem
- In het biologische systeem nam de opbrengst bij aardappel in 2017 af bij toenemende dichtheid van het wortellesieaaltje (Pratylenchus penetrans). Bij een krappere bemesting/beschikbaarheid van nutriënten is schade door nematoden mogelijk groter. Bij het gangbare systeem was dit niet het geval.
- Geen opbrengstverlaging door Pratylenchus penetrans van prei (2019) en zomergerst (2020) bij beide systemen.
- Er is geen meetbaar effect gevonden van de bodemmaatregelen op het gehalte aan organische stof in beide systemen.
- De lagere opbrengsten in het biologische systeem zijn te wijten aan het eerder doodbranden van het aardappelloof, aan plantuitval door eggen voor onkruidbestrijding in erwt, aan plantuitval in prei door Pseudomonas, aan 10% lagere stikstofgift en het later beschikbaar komen van nutriënten in zomergerst.
Aanvullende informatie
- Factsheet 15 jaar kennis uit BDGZ
- Flyer Biofumigatie
- Gezondgewastool
- Rapport (2022): Bodemgezondheidproef 2017-2020 Langjarig onderzoek naar het effect van verschillende maatregelen en teeltsystemen op het bodemmicrobioom en ziektewering. Auteurs: Viola Kurm, Johnny Visser, Joeke Postma en Gerard Korthals.
- Rapport (2022): Bodemgezondheidproef 2019 Effect van maatregelen en teeltsystemen op milieuaaltjes. Auteurs: Pella Brinkman, Johnny Visser, Leendert Molendijk en Gerard Korthals.
Impactscore
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.
Gezondheid bodem
Minder of geen chemische middelen in de gangbare (geïntegreerde) en biologische systemen is positief voor de bodemgezondheid. Toepassing van de bodemmaatregelen leverde een rijker bodemleven op, waarbij het biologische systeem het hoogst scoorde.
Gebruik chemische middelen
Zowel in het gangbare (geïntegreerde) systeem als in het biologische systeem worden minder of geen chemische gewasbeschermingsmiddelen gebruikt.
Betrouwbaarheidsscore:
Het onderzoek is meerjarig uitgevoerd en in herhalingen. Het onderzoek is statistisch onderbouwd. Het onderzoek is zeer betrouwbaar.
