Uniforme meting kwaliteit bodem komt beschikbaar voor boeren

Volledig onderzoeksrapport

Uniforme meting kwaliteit bodem komt beschikbaar voor boeren

Dirk Jan Roos

Over Crkls

In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.


De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.


Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.


Meer over Crkls

Ga naar de inhoud

Onderzoeksinstituut: Wageningen UR

Locatie: Nederland

Periode: van 2019 tot 2021

Gefinancierd door: Ministerie LNV, BO Akkerbouw en anderen

Status onderzoek: Afgerond

Bodemsoort: Klei- en zandgrond

Betrouwbaarheidsscore:

Toelichting bekijken

Ja(a)r(en) van onderzoek:

1

2

3

4

4+

Statistische onderbouwing:

Het onderzoek is niet statistisch onderbouwd.

Herhalingen:

Nee

Betrouwbaarheidsscore onderbouwing

Het onderzoek is meerjarig uitgevoerd. Het is daarmee betrouwbaar.

Het streven is dat in 2030 in Nederland het beheer van bodems is verduurzaamd. Jaarlijks zal dan 0.5 Megaton koolstof worden vastgelegd om negatieve klimaatsveranderingen tegen te gaan. Bodem-indicatoren (voor Landbouwgronden in Nederland) zijn geselecteerd en verder aangepast voor het bepalen van de landbouwkundige bodemkwaliteit (BLN versie 1.1). In de nabije toekomst kunnen boeren uniform, betrouwbaar en éénduidig de bodemkwaliteit van hun percelen meten en verbeteren.

Conclusies

  • De indicatoren in de BLN-lijst zijn door deskundigen geselecteerd als de meest relevante kenmerken voor het meten van landbouwkundige bodemkwaliteit.
  • Een goede bodemkwaliteit betekent niet perse een goed bodembeheer en omgekeerd. Daarom is het is belangrijk om onderscheid te maken tussen bodemkwaliteit en bodembeheer.
  • De achttien geselecteerde bodemindicatoren (versie 1.1) zijn nog niet geschikt voor toepassing door boeren. In 2023 komt versie 2.0 beschikbaar voor gebruik door boeren en erfbetreders.
  • De achttien bodem-indicatoren (versie 1.1) zijn wel geschikt voor onderzoeksdoeleinden en monitoring. Klassieke en nieuwe, snelle (goedkope) meetmethoden worden momenteel getest en ontwikkeld (voor versie 2.0).
  • Nationaal en regionaal wordt met de geselecteerde achttien bodemindicatoren op een selectie van percelen of punten de bodemkwaliteit gemonitord.

Samenvatting

Waarom meten van bodemkwaliteit? Een goede bodem kan leiden tot hoge opbrengsten met een minimum aan input zoals bemesting, gewasbeschermingsmiddelen of brandstof. Maar hoe kunnen we de kwaliteit van een bodem beoordelen en vaststellen of deze te verbeteren is? Welke metingen geven de juiste informatie om te laten zien wat de bodemkwaliteit is?

Lees meer

Het ministerie van LNV is in 2019 gestart met het nationaal programma landbouwbodems (NPL) om in de toekomst landbouwbodems duurzaam te beheren en de bodemkwaliteit te behouden of te verbeteren. De WUR heeft in 2019 in opdracht van LNV de BLN-indicatorenset ontwikkeld (versie 1.0). In 2021 is de set aangepast en verbeterd (versie 1.1). Ook zijn de streefwaarden en referentiewaarden geactualiseerd. Verder is het belangrijk dat bij het meten een gemeenschappelijke, eenduidige werkwijze wordt gebruikt.

Door het meten van de bodemkwaliteit kan er gericht worden gewerkt aan het versterken van bodemfuncties, productie, waterregulatie, koolstofopslag, recycling nutriënten en biodiversiteit.

Doel

Boeren inzicht geven en vertrouwen krijgen in de achttien geselecteerde bodemindicatoren om door hen in de toekomst te worden toegepast voor het meten en verbeteren van de bodemkwaliteit van hun percelen.

Achttien bodemindicatoren

Vijf categorieën op het gebied van koolstof, bodemfysica, bodemchemie en bodembiologie:

Organische stof

  1. Organische stofgehalte
  2. Organische koolstofgehalte
  3. Afbreekbare fractie organische stof

Fysisch

  1. Watervasthoudend vermogen
  2. Aggregaat-stabiliteit (bodemkluitjes-stabiliteit)
  3. Indringingsweerstand (benadering van de weerstand die wortels in de bodem ondervinden)
  4. Droge bulkdichtheid (droge massa per volume: g/cm3)

Chemisch

  1. Zuurgraad pH
  2. Stikstof totaal
  3. Potentieel mineraliseerbare stikstof
  4. Fosfaatvoorraad en -beschikbaarheid
  5. Kalivoorraad en -beschikbaarheid

Biologisch

  1. Aaltjes, aantallen en diversiteit
  2. Plantparasitaire aaltjes
  3. Bacteriële biomassa
  4. Schimmelbiomassa
  5. Regenwormen, aantallen en diversiteit

Visueel

  1. Visuele beoordeling
    – Bodemstructuur
    – Bodemleven
    – Beworteling

Voor het meten van de indicatoren zijn er klassieke methodes en bij een aantal indicatoren snelle goedkopere meetmethodes beschikbaar. Per indicator, soort bedrijf en grondsoort zijn de streef- of referentiewaarden genoteerd.

Referentiewaardes kunnen niet worden gezien als de ‘optimale’ waarde en worden alleen gebruikt als streefwaarden niet beschikbaar zijn.

De doorontwikkeling naar BLN versie 2.0 komt naar verwachting de komende jaren beschikbaar.

Impactscore

Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.

Gezondheid bodem

Meer

Door het meten van de bodemindicatoren kan de boer maatregelen inzetten op een verbetering van de bodem en zo de bodemgezondheid verhogen. 

Gebruik chemische middelen

Minder

Een goede bodem kan leiden tot hoge opbrengsten met een minimum aan input waaronder gewasbeschermingsmiddelen.

Gebruik kunstmest

Minder

Een goede bodem kan leiden tot hoge opbrengsten met een minimum aan input waaronder bemesting.

Gebruik energie

Minder

Een goede bodem kan leiden tot hoge opbrengsten met een minimum aan input waaronder brandstof.

Uitstoot broeikasgassen

Minder

Een goede bodem kan leiden tot hoge opbrengsten met een minimum aan input waaronder brandstof, dus minder uitstoot broeikasgassen.

Voedselveiligheid

Meer

Een goede bodem kan leiden tot een hogere biodiversiteit

Betrouwbaarheidsscore:

Het onderzoek is meerjarig uitgevoerd. Het is daarmee betrouwbaar.

Tags

Bodemgezondheid

author_image

Auteur

Annelies Beniers

Volledig rapport