Regeneratieve landbouw: stimuleer bodemleven met groenbemesters
Volledig onderzoeksrapportRegeneratieve landbouw: stimuleer bodemleven met groenbemesters
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Ga naar de inhoud
Onderzoeksinstituut: Bodemcoach Dietmar Näser
Locatie: n.v.t.
Periode: van 2015 tot 2020
Gefinancierd door: Jansen Wijhe
Status onderzoek: Afgerond
Bodemsoort: n.v.t.
Betrouwbaarheidsscore:
Niet van toepassing
Door de stofwisseling van het bodemleven (het geheel van alle levende organismen in de bodem en de levende plantenwortels) ontstaat een vruchtbare voedingshumus. Gevolg is dat de bodemvruchtbaarheid toeneemt. Hoe beter en actiever de uitwisseling tussen het bodemleven en de planten, hoe vitaler, gezonder en productiever de gewassen zullen zijn. Belangrijk is om het bodemleven te voeden met diverse soorten groenbemesters.
Conclusies
- Permanente groene teelt is belangrijk voor de revitalisering van de bodem (zorgt voor constante humusopbouw en aanvoer van nutriënten, vermindert uitspoeling, werkt onkruidonderdrukkend en vermindert op langere termijn het oogstrisico).
- Het beste is om niet meer dan twee weken de grond braak te laten liggen, anders gaat het bodemleven sterk achteruit en stagneert de humusvorming.
- Teel zomervanggewassen en wintervanggewassen en gebruik soortenrijke groenbemestermengsels (mengsels met veel gras zorgen voor humusopbouw).
- Klaver zonder gras als onderzaai leidt tot extreme verharding van de grond na de oogst.
- Verbouw indien mogelijk geen monoculturen en pas onder- of bijzaai toe, dit zorgt voor constante voeding voor de bodemorganismen.
- Kies voor de juiste grondbewerking (eventueel met inspuiten van plantaardige fermenten), pas bodemstimulerende bemesting toe en vitaliseer het gewas eventueel met compostthee.
Samenvatting
Regeneratieve landbouw is een totaalsysteem dat zich richt op de gezondheid van de plant, maar ook op de gezondheid van de bodem. De bodem voedt de plant en de plant voedt de bodem.
Lees meer
Regeneratieve landbouw is een totaalsysteem dat zich richt op de gezondheid van de plant, maar ook op de gezondheid van de bodem. De bodem voedt de plant en de plant voedt de bodem.
Doel regeneratieve landbouw
Stap voor stap de beginselen van beproefde werkwijzen voor bodemstimulerende, regeneratieve landbouw te leren en over te stappen naar deze vorm van landbouw.
De focus in deze samenvatting ligt op de toepassing van groenbemesters.
Resultaten
- Voer de eerste grondbewerking in het voorjaar pas uit als het vroege voorjaar is aangebroken (anders treedt er verlies op van nutriënten en er ontstaat een sterke onkruidgroei).
- Soortenrijke groenbemestermengsels zorgen voor meer beschikbare nutriënten in het volggewas.
- Begin met groenbemesters vóór de zomergewassen.
- Bij aanhoudende droogte na de oogst of als er minder dan zes weken groeitijd overblijft, kan de onderzaai van het vorige gewas als groenbemester dienen.
- Onderzaai met 70% gras met Landberger Gemenge in mais geeft een gestabiliseerde grond en richt minder schade aan tijdens de oogst.
- Het onderzaaimengsel Green Carbon Fix bevat elf plantensoorten. Het verbetert de opname van nutriënten en bevordert de gezondheid van het gewas (in voor- en najaarszaai).
- Onderzaai met Green Carbon Fix in soja, lupinen, zonnebloemen, veldbonen, zomergranen, veldgroenten en wintergranen zorgt zelfs bij hevige droogte voor een begroeide bodem.
- ’Insect protect’ is een goede optie van een niet-winterharde groenbemester met onderzaai, bij uiterlijk zaaien op 31 augustus (blijft tot in het najaar staan). Bloemen ontbreken in dit mengsel, zodat insecten niet het najaar verwarren met het voorjaar.
- Als er niet de juiste machines zijn voor het strippen, zijn ‘C:N-Max’-niet winterhard-late bloei (zaai eind juli) of ‘Biodiversitätsgemenge’ (zaai tot eind augustus) goede groenbemestermengsels.
- De wintergroenbemester “Wintergrün” (met een goed wortelende wintergroenbedekking) is, voorafgaand aan rooigewassen met late zaaidatums, geschikt.
- Werk de groene plantenmassa in met het juiste stripapparaat (grondfrees, veertandcultivator, lichte cultivator, DynaDrive, kopeg, stoppelploeg of X-schijveneg) en op het juiste moment. Dit is belangrijk voor het herstel van het bodemleven en voor een goed verloop van het humusstofvormend proces.
- Het bodemleven ‘vetmesten’ met dubbele groenbemesters is de moeite waard voor zaaitijden tot 30 juli.
- Met bijzaai kun je ziekteproblemen onder controle krijgen waar conventionele middelen niet meer helpen (voorbeeld anthracnose in witte lupinen).
- Totaalherbiciden die de shikimaatroute blokkeren, remmen de groei van veel bodemmicroben waaronder de humusvormende microben. Hierdoor vermindert de stikstof- en koolstofbinding in de bodem.
In het boek (zie onder Aanvullende infomatie) zijn zeven stappen beschreven om op regeneratieve landbouw over te gaan. Het is niet nodig om gelijk nieuwe machines aan te schaffen. Om het bodemleven en de gewassen gezond te krijgen, zijn er op een boerderij meestal voldoende werktuigen. Zorg voor gelegenheden om samen na te denken en de akkers te bezichtigen met onder andere collega boeren.
Aanvullende informatie
- Boek: Regeneratieve Landbouw Bodemleven en Plantenstofwisseling begrijpen 2e uitgebreide uitgave, auteur Dietmar Näser, in het Duits beschikbaar: Regenerative Landwirtschaft | scholars-Titel ohne Reihe
- Artikel: Indirect Effects of the Herbicide Glyphosate on Plant, Animal and Human Health Through its Effects on Microbial Communities (2021) A.H.C. van Bruggen, M.R. Finck, M. He, C.J. Ritsema, P. Harkes, D. Knuth & V. Geissen, REVIEW article, Front. Environ. Sci., Sec. Toxicology, Pollution and the Environment, Volume 9
- Humus: In de gestandaardiseerde humusanalyse wordt het levende en dode organische bodemmateriaal samen als bodemkoolstof gemeten. Deze definitie van humus gaat voorbij aan de levensprocessen. Humus is een mengsel van stoffen, die zich onder planten vormt. Dit is de effectieve vorm van humus (Raoul France 1921, humusonderzoeker).
- Regeneratieve Landbouw (Re-Ge-NL) Dit voorstel richt zich op de overgang van het huidige landbouwsysteem naar een regeneratief landbouwsysteem. Regeneratieve landbouw is een manier van landbouw die voedselproductie combineert met natuurherstel. Het voorkomt uitputting van de bodem. Het voorstel biedt niet alleen een mogelijke oplossing voor de brede landbouw milieuproblematiek, maar biedt ook economische kansen voor het gehele agri-food complex inclusief Nederlandse boerenbedrijven.
Impactscore
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.
Gezondheid bodem
Door bodemstimulerende, regeneratieve toepassingen zal de bodemgezondheid verbeteren.
Gebruik chemische middelen
Het principe van regeneratieve landbouw is geen gebruik maken van chemische gewasbeschermingsmiddelen.
Gebruik kunstmest
Het principe van regeneratieve landbouw is geen gebruik maken van kunstmest.
Betrouwbaarheidsscore:
Geen betrouwbaarheidsscore omdat het gaat om literatuuronderzoek en praktijkdemonstratie.
