Fosfaatvoorziening aardappel niet in gevaar door gebruiksnormen
Volledig onderzoeksrapportFosfaatvoorziening aardappel niet in gevaar door gebruiksnormen
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Ga naar de inhoud
Onderzoeksinstituut: Wageningen UR, NMI, Delphy
Locatie: Diverse plaatsen in Nederland
Periode: van 2000 tot 2021
Gefinancierd door: BO Akkerbouw
Status onderzoek: Afgerond
Bodemsoort: alle bodemsoorten
Betrouwbaarheidsscore:
Aardappel kan door zijn relatief zwakke beworteling het aanwezige fosfaat in de bodem niet gemakkelijk opnemen. Door de wettelijke fosfaatgebruiksnormen is de totale fosfaatgift beperkt. Uit onderzoek blijkt dat met de toegestane fosfaatgift de fosfaatvoorziening voor aardappels op orde blijft. Dit geldt voor alle fosfaatklassen van de bodems, van hoog, ruim, neutraal, laag tot arm (Tabel 1).
Conclusies
- De huidige gebruiksnormen (2022) zijn vrij ruim ten opzichte van de bemestingsadviezen voor aardappel.
- De huidige gebruiksnormen (2022) zijn vrij ruim ten opzichte van de landbouwkundige streeftoestand van de bodem.
- De huidige gebruiksnormen (2022) hoeven geen belemmering te zijn voor een voldoende hoge aanvoer van organische stof (ook niet op gronden met een hoge fosfaattoestand)
- De keuze in het soort mest is van groter belang voor de organischestofbalans dan de hoogte van de gebruiksnorm.
- De benutting van fosfaat uit bodem en bemesting kan worden verbeterd door de fosfaatgift op bedrijfsniveau toe te delen aan gewassen met een hogere fosfaatbehoefte.
- Op percelen met een lage fosfaattoestand kan de benutting van fosfaat uit bodem en bemesting worden verbeterd door een goede bodemstructuur en juiste zuurgraad (tussen 5,5 – 6,5).
Samenvatting
Door de wettelijke fosfaatgebruiksnormen heeft de akkerbouwer te maken met een beperking van de totale fosfaatgift. De gebruiksnormen gelden op rotatieniveau en niet op gewasniveau. De akkerbouwer mag zelf de verdeling bepalen van de totale fosfaatgift over de verschillende gewassen in zijn/haar bouwplan. Daardoor kan het beschikbare fosfaat op het bedrijf zoveel mogelijk worden toegediend aan de fosfaatbehoeftige gewassen
Lees meer
Het doel van de wettelijke fosfaatgebruiksnormen is het sturen van de fosfaattoestand van de bodem. Bij een hoge fosfaattoestand zijn de normen laag met gevolg een netto fosfaattekort. Bij een lage fosfaattoestand zijn de normen hoog met gevolg een netto fosfaatoverschot. Met als doel dat de landbouwgronden in de toekomst in de klasse Neutraal (gelijk aan landbouwkundig streeftoestand, Pw 25-45) komen.
Veel akkerbouwers maken zich zorgen over het effect van de fosfaatgebruiksnormen op het rendement van de aardappelteelt. De fosfaatbehoefte van aardappel is relatief groot. Verder heeft aardappel het nadeel dat het wortelstelsel een beperkte dichtheid heeft en daardoor gering in contact staat met het bodemvocht (de plantenwortel neemt fosfaat op uit het bodemvocht).
Doel rapport
- Wat is het effect van de fosfaatgebruiksnormen op de fosfaattoestand van de bodem?
- Wat is het effect van de fosfaatgebruiksnormen op het organische stofgehalte van de bodem?
- Wat is het effect van de fosfaatgebruiksnormen op de opbrengst / kwaliteit van de aardappelteelt op bedrijfsniveau van de akkerbouwer?
- Welke handvaten en maatregelen kunnen er voor zorgen dat het rendement van de aardappelteelt op peil blijft?
Opzet onderzoek
Deskstudie en literatuuronderzoek, voortbouwen op bestaande kennis van oude- en recente langetermijn proeven, praktijkkennis en berekende fosfaat-organische stofbalans van 20 representatieve voorbeeldbedrijven in Nederland.
Aanbevelingen
- De fosfaatbemesting (met dierlijke mest of goed oplosbare fosfaatmeststoffen, calcium- en ammoniumfosfaten) kan het beste kort voor de teelt worden uitgevoerd (in de winter of voorjaar). Naarmate het fosfaat langer in de grond verblijft gaat de beschikbaarheid achteruit. Het fosfaat wordt dan omgezet in slechter oplosbare verbindingen.
- Het beste is de meststof vlakbij de wortels toe te dienen. Dit betreft rijenbemesting, plantgatbemesting of in de zaai- of pootvoor.
- In een droge bodem zijn nutriënten (vooral fosfaat) moeilijker opneembaar. Op tijd irrigeren (indien mogelijk) bevordert de fosfaatopname.
- Een goede bodemstructuur bevorderen door onder andere bekalking, diepwortelende groenbemesters, extra organische stof, verdichting voorkomen en verhelpen.
- Voor voldoende EOS (Effectieve Organische Stof)-aanvoer: Varkensdrijfmest (deels) vervangen door rundveedrijfmest eventueel in combinatie met vaste mest en of compost. Compost heeft een fosfaatvrije voet van 50%.
- Ook voor bevorderen EOS: Telen van groenbemesters, onderwerken van gewasresten en granen in de rotatie.
- In de klasse Hoog mag 5 kilogram P₂O₅ per ha (Biologisch bedrijf 10 kilogram) extra worden toegediend. De voorwaarde is dat minimaal 20 kilogram P₂O₅ per ha wordt toegediend als organische-stofrijke mest.
Aanvullende informatie
Impactscore
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.
Gebruik kunstmest
De huidige fosfaatgebruiksnormen zorgen voor een goede afstemming van de fosfaatbemesting rekening houdend met de fosfaattoestand van de bodem.
Uitspoeling meststoffen
Minder uitspoeling van fosfaat door huidige fosfaatgebruiksnormen rekening houdend met de fosfaattoestand van de bodem.
Betrouwbaarheidsscore:
Het onderzoek is meerjarig uitgevoerd en in herhalingen. Het onderzoek is statistisch onderbouwd. Het onderzoek is zeer betrouwbaar.
