Eiwitgewas veldboon: goed lokaal alternatief voor soja
Volledig onderzoeksrapportEiwitgewas veldboon: goed lokaal alternatief voor soja
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Ga naar de inhoud
Onderzoeksinstituut: Wageningen University & Research
Locatie: Vredepeel en Valthermond
Periode: van 2011 tot 2012
Gefinancierd door: BO Akkerbouw
Status onderzoek: Afgerond
Bodemsoort: Zand
Betrouwbaarheidsscore:
Omdat de import van soja voor veevoeder onder druk staat, neemt de vraag naar lokaal geteelde eiwitgewassen toe. In een tweejarig veldexperiment op twee locaties in Nederland zijn daarom vijf droge peulvruchten (erwt, veldboon, sojaboon, blauwe en witte lupine) en drie oliegewassen (koolzaad, olievlas en deder) onderzocht op hun potentie. Naast de teelttechnische aspecten, gewasproductie is de veevoederkundige waarde gemeten. Veldboon deed het vooral goed in de nattere zomer (2012) terwijl erwt beter scoorde in de drogere zomer (2011).
Conclusies
- Van veldboon en erwt zijn rassen beschikbaar voor een productieve en teelttechnische goed uitvoerbare teelt onder Nederlandse klimaatomstandigheden.
- De hoogste gemiddelde ruw eiwitopbrengst per hectare werd geleverd door veldbonen (1.450 in vergelijking met 740 en 507 kilogram ruw eiwit per hectare voor wintertarwe en zomergerst).
- De kwaliteit in aminozuursamenstelling van alle gewassen was vergelijkbaar met de referentiewaarden (bij veldbonen lag het percentage ruw eiwit zelfs 3 tot 6% hoger).
- De opbrengsten van soja, blauwe en witte lupines zijn nog onvoldoende voor een economische concurrerende teelt (door onder andere nachtvorst, vogelschade en sterke onkruidontwikkeling aan het einde van het seizoen).
- Andere serieuze teeltproblemen bij lupine en soja zijn grondsoortkeuze (zuurtegraad) en zaadinoculatie. Bij soja is ook het late zaaitijdstip, zeer late bloei en moeizame afrijping problematisch.
- De ruw eiwitopbrengst per hectare van soja, blauwe en witte lupine waren ondanks de lage opbrengst vergelijkbaar met die van tarwe (lagen tussen 654 en 799), alleen olievlas was met 321 kilogram ruw eiwit per hectare duidelijk lager.
Samenvatting
De laatste jaren zijn naast de lokale teelt van veldboon en erwt ook andere eiwitgewassen in beeld, zoals lupine en soja. Ook de mogelijkheden voor benutting van eiwit uit primair oliehoudende zaden zoals koolzaad, olievlas en deder zijn interessant. Deze kunnen in veevoeder worden gebruikt als volledig zaad of als perskoek/schroot na winning van olie.
Lees meer
Doel onderzoek
Van zeven eiwithoudende gewassen de teelttechnische aspecten, gewasproductie, veevoederkundige waarde en saldo onder Nederlandse klimaatomstandigheden onderzoeken.
Opzet
- Twee Nederlandse teeltgebieden, Vredepeel (Zuidoosten) en Valthermond (Noordoosten, beide zandgrond.
- Vijf belangrijkste ‘graanleguminosen’ (met een productiewijze naar analogie van de graanteelt): gele erwt (ras Audit), veldboon (ras Imposa), soja (ras 06.042/Adsoy), witte lupine (ras Dieta) en blauwe lupine (ras Iris).
- Drie oliegewassen: olievlas (ras Aries), deder (ras Ligena) en winterkoolzaad (gemiddelde van 8 rassen van experiment in 2011 in Vredepeel).
- Bij soja en beide lupines zijn rhizobium-bacteriën (‘HiStick’) aan het zaaizaad toegevoegd.
- Zaaitijdstip 13 april in 2011 op beide locaties (was te vroeg voor soja in Valthermond en is op 10 mei overgezaaid ) en in 2012, 4 en 6 april en17 en 27 april voor soja (in Vredepeel en Valthermond) ().
Resultaten
- Koolzaad en deder bleven iets achter in ruw eiwitopbrengst ten opzichte van tarwe (606 en 562 kilogram ruw eiwit per hectare).
- De blauwe lupine had een stabielere en gemiddeld hogere opbrengst in de twee teeltjaren in vergelijking met de witte lupine.
- Het oogsttijdstip, oogst en nabehandeling was door vochtig loof en onkruid een uitdaging, veroorzaakt door het zeer natte weer in augustus en september in 2011 en in 2012 (vooral moeilijk bij de lupines, soja en veldbonen).
- De gele erwt waren in beide jaren het vroegst oogstrijp (oogst 11 en 13 augustus 2011/2012).
- Alleen in 2011 in Valthermond zijn de oogstproducten allemaal gedroogd en volledig nageschoond voornamelijk door de sterke veronkruiding. In Vredepeel (2011 en 2012) en in Valthermond (2012) waren de oogstproducten voldoende ‘boerenschoon’.
- Om een vergelijkbaar saldo te verkrijgen als met granen zullen de zaadopbrengsten van soja, witte en blauwe lupine, olievlas, koolzaad en deder met een factor tussen de 1,7 en 3,7 omhoog moeten om ze concurrerend te maken.
- Veldboon heeft een bruto prijs per ton product gelijk aan wintertarwe of zomergerst en erwt zou een factor 1,2 omhoog moeten in zaadopbrengst voor een vergelijkbaar saldo.
Verder onderzoek
- Over de optimalisatie van de teelt en productkwaliteit van met name lupine en soja voor akkerbouwer én verwerker. Denk aan rassenkeuze, zaaitijdstip, (chemische-) onkruidbestrijding, ontwikkeling van nieuwe rassen en mogelijkheden voor vervroeging van de afrijping.
- Naar nieuwe verwerkingsmethoden voor het vergroten van het gebruik van lokaal geproduceerd eiwit in de mengvoederindustrie, zoals ongedroogd extruderen (een bepaalde vorm van persen).
Aanvullende informatie
Impactscore
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.
Uitstoot broeikasgassen
Als de lokale teelt van eiwitgewassen rendabel wordt. zal er geen of minder soja worden geïmporteerd. Dit zorgt voor een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen.
Betrouwbaarheidsscore:
Het onderzoek is meerjarig uitgevoerd met herhalingen. De resultaten bevatten geen statistische onderbouwing. Het is daarmee betrouwbaar.
