Klimaatbestendige productiesystemen nog onvoldoende in beeld
Volledig onderzoeksrapportKlimaatbestendige productiesystemen nog onvoldoende in beeld
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Ga naar de inhoud
Onderzoeksinstituut: Wageningen University & Research
Locatie: Nederland
Periode: 2022
Gefinancierd door: Ministerie van LNV
Status onderzoek: Afgerond
Bodemsoort: Diverse
Betrouwbaarheidsscore:
Niet van toepassing
Het Actieprogramma Klimaatadaptatie Landbouw is ontwikkeld door een projectgroep met daarin boeren en wetenschappers. Uit de evaluatie blijkt dat meer onderzoek nodig is voor nieuwe systemen op de langere termijn. Denk aan nieuwe teelten door de stijging van de temperatuur als gevolg van de klimaatverandering. Een motiverend toekomstperspectief voor veerkrachtige- klimaatbestendige en waterrobuuste agrarische productiesystemen ontbreekt nog.
Conclusies
- Er is meer aandacht nodig voor nieuwe en klimaatadaptieve rassen en gewassen, teelt- en veehouderijsystemen voor akkerbouw en veehouderij.
- Op langere termijn zullen totaal andere (voedsel)productiesystemen moeten worden ontwikkeld (transitie), denk aan soja, zoutminnende gewassen, gewassen die tegen droogte en vernatting kunnen, denk aan rijst, lisdodde, mattenbies, cranberry en combinatieteelten (bijvoorbeeld viskweek en gewassen).
- Een teeltsysteem in ontwikkeling is agroforestry, waarbij bomen en andere houtige elementen worden gecombineerd met landbouw.
- Het is belangrijk om verdere verdieping van klimaatkwetsbaarheden in de landbouw voort te zetten (gericht op sectoren, productiesystemen én op regionaal niveau).
- Verdieping en verbreding van de stresstest voor de landbouw is nodig (zoals reeds in opdracht wordt gedaan door de provincie Utrecht).
- In de praktijk van landbouw én beleid is het beeld van het watervraagstuk vergevorderd en is er groeiende aandacht voor de bodem.
Samenvatting
Risico’s, knelpunten en kansen op het gebied van klimaatadaptatie per sector en type landgebruik in de landbouw (waterbeschikbaarheid, stresstesten en risicodialogen) zijn eind 2021 in kaart gebracht. Om knelpunten op te lossen en de kansen te benutten zijn beleidsinstrumenten voorbereid.
Lees meer
Doel project
In het licht van de 2030-doelstelling rees de vraag “Zijn de risico’s, knelpunten en kansen zodanig in beeld gebracht dat de ondernemers in de land- en tuinbouw voldoende zicht hebben op hoe effectief om te gaan met klimaatverandering?”
Methode
Een deskstudie is uitgevoerd volgens onderstaande drie sporen.
Spoor 1:
- Wat zijn de risico’s van klimaatverandering?
- Wat zijn de knelpunten van klimaatadaptatie met de huidige landbouwsystemen?
- Wat zijn de kansen en maatregelen voor de verschillende sectoren op het gebied van klimaatadaptatie?
Spoor 2:
- Draagt het Actieprogramma Klimaatadaptatie Landbouw voldoende bij aan het inzicht van de ondernemers van de gevolgen van klimaatverandering voor hun bedrijf?
Spoor 3
- Ligt de implementatie van het Actieprogramma Klimaatadaptatie Landbouw op schema en is er bijstelling nodig?
Resultaten
- Eén van de langere termijnmaatregelen om klimaatsverandering tegen te gaan is de verschuiving van dierlijk naar plantaardig eiwit (meer teelt van vlinderbloemigen).
- De studies gaan over gangbare landbouwmethoden. Nader onderzoek is nodig wat de klimaatbestendigheid is van biologische- en kringlooplandbouw.
- Door stresstesten is een goed beeld ontstaan wat de risico’s en knelpunten voor het watersysteem en de landbouw zijn, maar de overzichten en inzichten werken nog te beperkt door naar de (boeren)praktijk.
- Aanbevolen wordt de kennisverspreiding en bewustwording voor klimaatrisico’s voor de landbouw verder uit te breiden (bestaande initiatieven benutten of nieuwe initiatieven ontwikkelen).
- Binnen de provincies worden kennis en inzichten gedeeld door middel van pilotprojecten, zoals Boerderij van de Toekomst, Nationaal Programma Precisielandbouw, Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw, Vruchtbare Kringloop Achterhoek, proefbedrijven voor kringlooplandbouw en andere netwerken. Dit continueren en verder uitbreiden.
- Het is belangrijk om het Actieprogramma Klimaatadaptatie Landbouw zo optimaal mogelijk mee te nemen binnen de gebiedsgerichte aanpak (zo mogelijk leidend zijn).
Aanvullende informatie
Rapport: De klimaatbestendigheid van rassen en gewassen in de open teelten, Daan Verstand, William Bijker, Eva van der Burgt, Lubbert van den Brink, Ruud Timmer & Jos Groten, WPR-909, 2022, Wageningen University & Research.
Impactscore
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.
Gebruik chemische middelen
Meer schimmels en bacterieziektes als het natter wordt en snellere opkomst van onkruiden als het warmer wordt, daardoor zijn er meer gewasbeschermingsmiddelen nodig.
Gezondheid bodem
Meer bodemverdichting door nattere bodems en meer verzilting door stijgende zeespiegel zijn nadelig voor de bodemgezondheid.
Gewasopbrengst
Uit het onderzoek blijkt dat sommige klimaatveranderingen een negatief of een positief effect op de opbrengst hebben. Bijvoorbeeld afhankelijk per gewas zal verzilting opbrengstschade geven.
Betrouwbaarheidsscore:
Geen betrouwbaarheidsscore omdat het gaat om literatuuronderzoek/desk study.
