Tijdig onderwerken spinazieresten verlaagt schade bonenvlieg
Volledig onderzoeksrapportTijdig onderwerken spinazieresten verlaagt schade bonenvlieg
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Ga naar de inhoud
Onderzoeksinstituut: Wageningen University & Research
Locatie: Nederland
Periode: 2021
Gefinancierd door: BO Akkerbouw
Status onderzoek: Afgerond
Bodemsoort: Alle grondsoorten
Betrouwbaarheidsscore:
Niet van toepassing
De bonenvlieg is door het wegvallen van de zaadbehandeling (in de biologische teelt al gebruikelijk) zeer schadelijk voor bonen, spinazie, soja, mais, peen en granen. Bonenvlieg kan zich volledig ontwikkelen (van ei tot volwassen insect) op veel verschillende soorten voedsel, waaronder verterend organisch materiaal. Door direct na de spinazie-oogst de resten voldoende onder te werken (in juli) is de opkomst en het aantal gezonde planten van de stamslaboon beduidend hoger.
Conclusies
- Vermijd spinazie als voorvrucht in de teelt van bonen. Naar verwachting kunnen ook groenbemesters en andere gewassen voor problemen zorgen.
- Het zaaibed ruim vóór het zaaien klaarleggen verlaagt het aantastingsniveau.
- Natuurlijke beheersing met kortschildkever is alleen effectief door ze massaal los te laten aan het begin van het seizoen.
- Wanneer plantenweefsel te hard wordt, kunnen de maden van de bonenvlieg de plant niet meer penetreren.
- Vermijd bemesting met organische meststoffen vlak voor zaaien of planten.
- Verlengen van de periode tussen de oogst van spinazie en het zaaimoment van bonen verlaagt schade door bonenvlieg.
Samenvatting
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ziet de bonenvlieg (Delia platura) als een knelpunt door het wegvallen van de zaadbehandeling. In sommige gevallen veroorzaakt de bonenvlieg tot 70 à 80% plantuitval in stamslabonen. Met name de larven vreten gangen in de kiemende zaden en zorgen ervoor dat kiemplantjes wegrotten. Sommige zaden kiemen nog wel, maar de groeipunten worden aangevreten en alleen de kiemblaadjes verschijnen nog boven de grond. Met als gevolg een lagere opbrengst per hectare. Telers kiezen vaak voor overzaaien.
In de gangbare teelt wordt ieder jaar ontheffing aangevraagd voor het granulaat Force bij het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden voor een goede bescherming tegen bonenvlieg.
In de biologische teelt en ook in de gangbare teelt wordt het steeds belangrijker om de plaag te kunnen beheersen via bodemgezondheidsmaatregelen.
Lees meer
Doel
De beschikbare kennis delen voor de beheersing van bodemplaaginsecten behorende bij een selectie van akkerbouwgewassen via bodemgezondheidsmaatregelen.
In dit deel is gefocust op de beheersing van de bonenvlieg (Delia platura).
Methode
Deskstudie: Relevante kennis in de wetenschappelijke literatuur en rapporten en kennis aanwezig bij experts (vanuit lopend onderzoek) is in kaart gebracht.
Resultaten maatregelen bodemgezondheid
- Bonenvlieg laat zich leiden door vers organisch materiaal en kiemend zaad van met name vlinderbloemigen.
- Gewasrotatie heeft weinig invloed op bonenvlieg.
- Inzet van organische stof kan natuurlijke vijanden stimuleren en de plantweerbaarheid positief beïnvloeden.
- Er zijn indicaties dat verschillende dierlijke meststoffen en groenbemesters in samenhang met het moment van toepassen tot meer of minder ei-afzet leiden.
- Sluipwespen (Trybliographa rapae) kunnen de populatie-opbouw remmen. Ze komen meestal samen met de kortschildkever (Aleochara bilineata) voor en dragen gezamenlijk bij aan de vermindering.
- Waarschijnlijk lagere overleving door anaerobe grondontsmetting net als bij koolvliegpoppen.
- Mogelijk kunnen plantversterkende maatregelen een oplossing bieden bij plantopkomst door plantenweefsel te verharden.
- De eerste jaren na invoering van niet kerende grondbewerking verhoogt de aantasting.
Resultaten maatregelen bovengronds
- Aanbieden van een lokgewas dat concurreert met het te beschermen gewas is weinig zinvol.
- Bonenvlieg is net als koolvlieg een laagvliegende soort. Invasiepreventie door insectengaas, 10 cm strolaag, vliesvezel tussen de rijen, opstaand gaas aan de randen en/of randgewas zorgt voor verlaging in de aantasting.
- Isothiocyanaten (kairomonen) zijn aantrekkelijk en kunnen in combinatie met witte vallen worden gebruikt.
Aanvullende informatie
Artikel: Beheersing van bodemplaaginsecten via bodemgezondheidsmaatregelen
Een overzicht van de beschikbare kennis voor een selectie van akkerbouwgewassen met hun bijbehorende bodemplaaginsecten
Auteurs: K. van Rozen, H.F. Huiting, A.B. Allema, R.W.H.M. van Tol, J. Postma
Rapport WPR-1061 (2021). Dit rapport is gratis te downloaden op https://doi.org/10.18174/538253
Voorkomen van schade door bonenvlieg (2012)
Effectiviteit van zaad- en bodembehandelingen om stamslabonen te beschermen tegen de maden van de bonenvlieg, aangevuld met een inventarisatie naar een duurzamere aanpak. – K. van Rozen & M. Vlaswinkel, https://edepot.wur.nl/301486
Voorkomen van schade door bonenvlieg (2013)
Effectiviteit van zaad- en bodembehandelingen en aanvullende maatregelen om stamslabonen te beschermen tegen de maden van de bonenvlieg. – K. van Rozen & M. Vlaswinkel, https://edepot.wur.nl/300069
Impactscore
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.
Gezondheid bodem
Dit is afhankelijk van welke maatregelen. Inzet van organische stof kan natuurlijke vijanden stimuleren en de plantweerbaarheid positief beïnvloeden. Let wel er zijn indicaties dat verschillende dierlijke meststoffen en groenbemesters in samenhang met het moment van toepassen tot meer of minder ei-afzet leiden van de bonenvlieg. Verder is er de eerste jaren na invoering van niet kerende grondbewerking een verhoging van de aantasting met bonenvlieg te zien. Op langere termijn levert NKG een positieve bijdrage aan de bodemgezondheid.
Gebruik chemische middelen
Door bodemgezondheid- en bovengrondse maatregelen toe te passen kan het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen worden verlaagd.
Gewasopbrengst
Door de bodemgezondheid- en bovengrondse maatregelen toe te passen kan de opbrengst worden verhoogd.
Betrouwbaarheidsscore:
Geen betrouwbaarheidsscore omdat het gaat om literatuuronderzoek.
