Plaatsspecifiek bekalken winstgevend door meeropbrengst
Bekalken. - Foto: Hans Prinsen
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Het onderzoek is meerjarig uitgevoerd met herhalingen. De resultaten bevatten geen statistische onderbouwing. Het is daarmee betrouwbaar.
De zuurgraad van de bodem (pH) heeft een grote invloed op de beschikbaarheid van de nutriënten voor het gewas. Voor een optimale groei is het belangrijk dat de bodem over het gehele perceel de juiste pH heeft (voor een specifiek bouwplan). Door plaatsspecifiek te bekalken op een perceel met een variërende pH kan het perceel tot een optimaal niveau in zuurgraad worden gebracht. Naast een gemiddelde besparing van 25% kalk is de winst een meeropbrengst van 2 tot 5%.
Conclusies
Drie NPPL- (Nationale Proeftuin Precisielandbouw) telers hebben met succes het variabel bekalken toegepast en één teler met succes variabel compost gestrooid (met dezelfde techniek).
De besparing van gemiddeld 25% kalk is te laag om kostendekkend te zijn, maar de meeropbrengst zorgt ervoor dat de toepassing zich terugverdient.
Uitvoeren van variabel bekalken is technisch goed mogelijk en wordt voornamelijk door loonwerkers gedaan (zij kunnen goed met de techniek omgaan).
Kant-en-klare applicaties voor nauwkeurige bepaling van de variabele kalkgift zijn niet beschikbaar (telers kunnen nog niet snel en gemakkelijk zelf een taakkaart maken).
De Veris-MSP3 bodemscan is tot nu toe de enige bodemscanner die snel en direct de pH binnen het perceel meet en zo de variatie in pH in kaart brengt.
Andere bodemscanners geven zones aan. Het verschil tussen de zones hoeft niet veroorzaakt te zijn door de pH. Directe metingen zoals met de Veris-scan zijn het meest betrouwbaar.
Samenvatting
Met name op zandgrond is de pH vaak een probleem voor een goede opname van mineralen. Zowel een te lage als te hoge zuurgraad heeft effect op de nutriëntenopname.
Bij een perceel met een lage pH (hoge zuurgraad) kan de optimale pH in de bodem worden bereikt door het perceel te bekalken. Normaliter wordt op basis van een mengmonster een standaard hoeveelheid kalk gegeven.
Om de pH over een geheel perceel gelijk te trekken kan er variabel kalk worden toegediend op een perceel.
Met behulp van een bodemscan wordt de variatie in pH binnen het perceel in kaart gebracht. Aan de hand van de gemaakte bodemkaarten kan de variabele kalkgift worden bepaald voor het perceel.
Lees meer
Doel
Plaatsspecifiek bekalken van percelen met een variërende pH zodat een egale optimale pH in de gehele percelen ontstaan en daardoor de opbrengst hoger wordt (voor optimale groei van grasland, aardappelen en bieten).
pH-variatie in een perceel
Methode
Drie deelnemers binnen NPPL hebben hun percelen variabel bekalkt:
Teler 1. Op twee manieren zijn bieten bekalkt (volvelds en in de rij), in 2018, kleinschalig, de twee delen zijn niet apart geanalyseerd.
Teler 2. Variabel bekalkt in 2018, 2019 en 2020 op basis van biomassakaarten van de afgelopen 10 jaar, per zone zijn van grondmonsters de pH bepaald (al meerdere jaren toegepast).
Teler 3. In 2019, 5 percelen bodemscans en 2 percelen variabel bekalkt, bodemscans met Veris-MSP3 voor pH-bepalingen (met programma FarmWorks zijn taakkaarten gemaakt).Eén deelnemer binnen NPPL heeft zijn/haar perceel variabel met compost gestrooid;
Teler 4. Variabel compost gestrooid, bodemscans met Veris-MSP3 voor organischestofbepalingen (met programma FarmWorks zijn taakkaarten gemaakt).
Resultaten
2 jaar na variabel bekalken bleek na bemonsteren op één perceel dat de pH wel omhoog was gegaan maar het perceel niet volledig egaal was in zuurtegraad. De oorzaak kan de variatie in organische stof zijn. Deze heeft ook invloed op de ontwikkeling van de pH.
Er zal meerdere jaren variabel bekalkt moeten worden om een egalere pH in percelen te bewerkstelligen.
In een scenarioberekening levert variabel bekalken een meeropbrengst van €29,93 per ha en het gangbare bekalken €14,96 per ha.
Het in praktijk beoordelen van de effectiviteit is kostbaar en daarom is alleen een scenarioberekening gedaan.
Sommige loonwerkers beschikken wel en andere niet over een variabele strooier.
Loonwerkers met een variabele strooier kunnen goed omgaan met de taakkaarten die vooral gemaakt worden door adviseurs of door de bedrijven die de bodemscans hebben uitgevoerd.
De goed onderbouwde rekenregels voor bekalken zijn beschreven in het Handboek Bodem en Bemesting en kunnen gebruikt worden voor de ontwikkeling van een applicatie voor telers, zodat telers zelf in de toekomst taakkaarten kunnen maken en variabel kunnen bekalken.
De zones binnen het perceel gemeten met bodemscanners van de Passieve Gamma bodemscanner, de DualEM38 en informatiekaarten van Bioscope
Aanvullende informatie
Rapport: Evaluatie van NPPL toepassingen Variabel bekalken 2018-2020. Auteurs: Jits Riepma, Corné Kempenaar. April 2021, Wageningen University & Research
Voor meer informatie:
Bodemscans voor precisielandbouw: Vergelijking van sensorsystemen in Slootdorp 2019, F. Tigchelhoff, C. Kempenaar, G. van Essen, G. de Kleijne, E. Russcher, S. Nysten, 2020, https://edepot.wur.nl/529393
Plaatsspecifiek bekalken op dekzand-, dal- en veengronden, J. Booij, Themamiddag Bemesting Akkerbouw CBAV, 2017, https://edepot.wur.nl/408300
Impactscore
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten
direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik
van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een
korte toelichting.
Gezondheid bodem
Meer
De zuurgraad van de bodem (pH) heeft een grote invloed op de beschikbaarheid van de nutriënten voor het gewas. Voor een optimale groei is het belangrijk dat de bodem over het gehele perceel de juiste pH heeft (voor een specifiek bouwplan). Plaatsspecifiek bekalken voor de juiste zuurgraad draagt bij aan een verhoging van de bodemgezondheid.
Gebruik chemische middelen
Minder
Door de combinatie van maatregelen te gebruiken zouden boeren minder gewasbeschermingsmiddelen kunnen gebruiken tegen omvalziekte.
Betrouwbaarheidsscore:
Het onderzoek is meerjarig uitgevoerd met herhalingen. De resultaten bevatten geen statistische onderbouwing. Het is daarmee betrouwbaar.
