Samenwerken aan de toekomst van Nederlandse brouwgerst

Hoe kun je als bierketen bijdragen aan duurzaamheid, smaakdiversiteit en lokale samenwerking? Vanuit die vraag werken brouwers, mouters, onderzoekers en boeren samen aan de toekomst van Nederlandse brouwgerst.

Nederlandse brouwgerst biedt volop kansen voor verduurzaming, smaakontwikkeling en korte ketens. Experts uit de sector delen hun inzichten over emissievrije productie, regeneratieve teelt en de terugkeer van historische graanrassen. Wat hen verbindt: de overtuiging dat samenwerking essentieel is voor de toekomst van bier.

CO₂-neutraal mouten: kansen voor brouwers

Een van hen is Martijn van Iersel, Manager Quality & Technology bij Holland Malt, een familieonderneming met wereldwijde export. In 2024 opende Holland Malt officieel ’s werelds eerste emissievrije mouterij. “Daardoor is de productie volledig CO₂-vrij, wat bijdraagt aan het verlagen van de scope 3-uitstoot van brouwerijen,” legt Van Iersel uit. Scope 1 betreft het eigen gebruik, scope 2 gaat over ingekochte energie en scope 3 omvat alle overige uitstoot in de keten.

Hoewel de gerstteelt in Nederland de afgelopen jaren is afgenomen, ziet Van Iersel volop potentieel. Brouwgerst kan worden ingezet als rustgewas, draagt bij aan biodiversiteit en past goed binnen een duurzaam bouwplan. “Nederlandse gerst is lokale gerst en kent een goed certificeringsprogramma.”

Door toepassing van technieken zoals regeneratieve landbouw en het gebruik van groene kunstmest kan de CO₂-footprint verder worden verminderd. “Gerstteelt blijft dus zeker een rol van betekenis spelen in Nederland”, stelt hij. “Maar dat lukt alleen met goede samenwerking in de keten.”

Terugkeer van oude graanrassen in het bierglas

Waar Van Iersel de focus legt op verduurzaming en ketenreductie, benadrukt Hans Noorman – waarnemend voorzitter van CRAFT Brouwers, de branchevereniging voor onafhankelijke bierbrouwerijen – het belang van smaak en variëteit. Noorman is daarnaast actief bij de stadsbrouwerij Ommen, doceert bij StiBON en is internationaal biersommelier. Zijn missie? Oude Nederlandse brouwgerstrassen terugbrengen in het bierglas. “Daarvoor moeten we samenwerken met brouwers, boeren en mouters”, benadrukt hij.

Hoewel inmiddels diverse granen worden geselecteerd en geteeld, blijkt kleinschalig vermouten en testen voor kleine brouwers lastig. “Daarom wordt nu opgeschaald, zodat we deze bijzondere rassen ook daadwerkelijk op grotere schaal kunnen inzetten”, aldus Noorman.

Onderzoek naar teelt, keten en brouwkwaliteit

Ook op wetenschappelijk niveau wordt gewerkt aan de toekomst van brouwgerst. Kees Meesters van Wageningen University & Research noemt de aanpak en doelen van een meerjarig publiek-privaat ketenproject dat in 2024 van start ging. “Het unieke aan dit onderzoek is dat de hele gerst-, mout- en bierketen samenwerkt om het Nederlandse brouwgerst een positieve impuls te geven”, aldus Meesters. Het project, getiteld Nederlandse Brouwgerst – De basis voor heerlijk bier, richt zich op drie hoofdthema’s:

• Ketenanalyse: de impact van klimaatverandering, concurrentiepositie en financiële aantrekkelijkheid van gerst ten opzichte van andere gewassen.
• Teelt van de toekomst: ontwikkeling van duurzamere teeltmethoden met behoud of verbetering van opbrengst en brouwkwaliteit.
• Proteomics en zetmeelonderzoek: analyse van de eiwitsamenstelling, enzymen en zetmeelkwaliteit in relatie tot de brouwkwaliteit.

Ook hier is de kracht gelegen in de integrale ketensamenwerking: van teler tot brouwer.

Lokaal en duurzaam: Gerse Gerst uit Rotterdam

Hoe ketensamenwerking in de praktijk werkt, maakt het project ‘Gerse Gerst’ duidelijk. Sven van Roijen (mouterij The Swaen) en Robert Jan Piek (Rotterdam de boer op) zien hoe lokaal geteelde gerst haar weg vindt naar een Rotterdams bierglas, in samenwerking met de Kaapse Brouwerij.

Het project kende de nodige uitdagingen, maar laat vooral zien welke kansen er liggen voor lokale ondernemers. Door gerst lokaal te telen, te vermouten en te verwerken tot bier, is een volledig regionale keten gerealiseerd. Het resultaat: een Rotterdams bier dat inmiddels is opgenomen in het assortiment van een grote retailer. Een mooi voorbeeld van hoe duurzaamheid en commercieel succes hand in hand kunnen gaan.

Bron: NIBEM Ketendag 2025