Stresstest maakt klimaatadaptatie op bedrijfsniveau concreet

Volledig onderzoeksrapport

Stresstest maakt klimaatadaptatie op bedrijfsniveau concreet

Ondergelopen perceel met aardappelen
Ondergelopen perceel met aardappelen. - Foto: Bert Jansen

Over Crkls

In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.


De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.


Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.


Meer over Crkls

Ga naar de inhoud

Onderzoeksinstituut: Wageningen University & Research

Locatie: nvt

Periode: 2020

Gefinancierd door: Ministerie van LNV

Status onderzoek: Afgerond

Bodemsoort: Klei- en zandgrond

Betrouwbaarheidsscore:

Niet van toepassing

Toelichting bekijken

Ja(a)r(en) van onderzoek:

1

2

3

4

4+

Statistische onderbouwing:

Geen statistische onderbouwing omdat het gaat om literatuuronderzoek.

Herhalingen:

Nee

Betrouwbaarheidsscore onderbouwing

Geen betrouwbaarheidsscore omdat het gaat om literatuuronderzoek.

De zeespiegel stijgt, het wordt natter, droger en warmer. De gevolgen van klimaatverandering worden zichtbaar in de open teelten. Het probleem is veelomvattend. Boeren staan open voor adaptatiemaatregelen om de kwetsbaarheid van de teelt beheersbaar te houden. Een stresstest is ontwikkeld om inzicht op bedrijfsniveau te krijgen. Deze stresstest bouwt voort op de Agro Climate Calender.

Conclusies

  • Voor twee voorbeeldbedrijven blijkt dat door toename van hittegolven vooral aardappelen (poot en consumptie) tezamen met lelies op zandgrond kwetsbaar zijn.
  • De kwetsbaarheid van suikerbieten is minimaal, omdat de frequentie van vorst in het voorjaar sterk afneemt (zelfs profijt door klimaatverandering kan optreden).
  • Peilgestuurde drainage, beregening (mits toegestaan) en financiële reserves realiseren zijn de belangrijkste adaptatiemaatregel bij beide voorbeeldbedrijven.
  • Het concreet maken (stresstest) van de gevolgen van klimaatverandering voor boeren vergroot het inzicht in de noodzakelijke adaptatiemaatregelen.
  • Bij een regionale of keten-aanpak is de effectiviteit van bepaalde adaptatiemaatregelen beter.
  • Verzilting neemt toe en daarmee de kans op schade aan gewassen (in de toekomst zal deze klimaatfactor worden opgenomen in de stresstest).

Samenvatting

Boeren en tuinders hebben direct te maken met klimaatverandering, maar het is onduidelijk of zij wat kunnen doen om hun bedrijven weerbaarder te maken. In eerste instantie gaat dit rapport over de bewustwording van boeren van wat de gevolgen zijn voor de gewassen op hun eigen bedrijf.
Op basis daarvan kan bepaald worden welke effectieve aanpassingen (klimaatadaptatie) getroffen kunnen worden en welke maatregelen genomen kunnen worden om verdere klimaatverandering te voorkomen (mitigatie).

Lees meer

Doel

Om inzicht op bedrijfsniveau te krijgen zijn er drie onderzoeksvragen opgesteld:

  1. Welke klimaatveranderingen zijn er? Hoe beïnvloedt dit open teelten?
  2. Wat zijn de risico’s nu en in de toekomst (2050) op bedrijfsniveau?
  3. Wat zijn effectieve adaptatiemaatregelen en welke risico’s kunnen zij verminderen?

Methode

Voor het beantwoorden van deze vragen is een stresstest ontwikkeld die voortbouwt op de Agro Climate Calender. Het risico per jaar kan worden ingeschat (risico = kans x schade) en wordt in de stresstest vertaald naar bedrijfsniveau (rekening houdend met het bouwplan en bijbehorende inkomsten van de boer).
Er zijn twee casussen volgens de stresstest-methodiek uitgewerkt:

  1. Een gespecialiseerd pootgoedbedrijf in Noord-Nederland.
  2. Een akkerbouwbedrijf op zandgrond.

In deze eerste versie van de stresstest is alleen gekeken naar de effecten van klimaatverandering op de financiële opbrengst en nog niet naar de kosten van het maatregelen-aspect.

Een breed scala aan adaptatiemaatregelen zijn in dit project verkend en gelinkt aan de specifieke impact van één van de vier klimaattrends: de zeespiegel stijgt, het wordt natter, droger en warmer.

Dit rapport is een referentie en inspiratiebron voor zowel telers en ketenorganisaties in de open teelten en voor waterschappen en andere overheden.

Resultaten adaptatiemaatregelen per klimaattrend

  • De zeespiegel stijgt: opvang van regenwater, druppelirrigatie, gebruik van beslissingsondersteunend systeem (BOS), gebruik van vochtsensoren, vlaklegging/afwatering van percelen optimaliseren, zouttolerantere rassen telen.
  • Het wordt natter: onder andere verhogen van organisch stofgehalte, Controlled traffic farming, (CTF) aanpassing bodemdruk, gereduceerde grondbewerking, voorkomen/opheffen slemp, geïntegreerde gewasbescherming(IPM), rassen bestand tegen hogere ziektedruk, aanpassen bouwplan, uitspoeling voorkomen.
  • Het wordt droger: onder andere verhogen van organisch stofgehalte, gereduceerde grondbewerking, vroege en weerbare rassen bestand tegen droogte, opvang regenwater, peilgestuurde drainage, gebruik van vochtsensoren, mobiel beregeningssysteem, druppelirrigatie, BOS.
  • Het wordt warmer: onder andere gewassen bestand tegen warmte, hogere ziekte- en plagendruk voorkomen, aanleg akkerranden/bloemstroken (verhogen weerbaarheid), spreiding van vatbare gewassen, peilgestuurde drainage, gebruik van vochtsensoren, mobiel beregeningssysteem, druppelirrigatie, BOS.

Impactscore

Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.

Kosten

Meer

Door de gevolgen van klimaatverandering zullen de noodzakelijke adaptatiemaatregelen kosten met zich meebrengen.

Meer informatie

Betrouwbaarheidsscore:

Geen betrouwbaarheidsscore omdat het gaat om literatuuronderzoek.

Tags

Klimaat

author_image

Auteur

Annelies Beniers

Volledig rapport